MODLAR (1.Bölüm)

music_final

Modal Müzik ( 1. Bölüm )

Batı müziği teorisinde modlar için esasen farklı melodik karakterlere sahip diziler ve organizasyonları diyebiliriz. Bir çok kaynakta Yunan Modları olarak da geçerler. Modları üç ana başlıkta düşünelim , bunlar ;

Majör Modlar Melodik Modlar Armonik Modlar

şeklinde bilinirler.

Günümüzde yapılan müzik içerisinde en yaygın kullanılan Majör Modlardır. O halde önce bunlardan bahsedelim.

MAJOR MODLAR Majör modlar 7 alt başlıkta , dolayısıyla 7 farklı karakteristik özellikte diziden meydana gelirler. Şimdi bunları görelim ;

IONIAN : Natürel majör dizidir , kök sesinden itibaren tam ve büyük aralıkları kullanır. Aralık derecelerine göre IONIAN modu : Kök - 2 - 3 - T4 - T5 - 6 - 7 şeklinde oluşturulur. Dikkat etmen gereken nokta , aralıkların devamında bemol ya da diyez ile bir değiştirici olmadığı , bu durumda aslında şunu anlaman gerekiyor ki , Kök - Büyük 2 - Büyük 3 - Tam 4 - Tam 5 -Büyük 6 ve Büyük 7 aralıklarından bahsetmiş oluyoruz. Örnek olarak yine C sesini baz alıyoruz ve seslerimiz şöyle sıralanıyor ; C-D-E-F-G-A-B , evet C Majör dizisi. Ionian için bir başka formül ise klasik ; 2 Tam 1 Yarım 3 Tam 1 Yarım kalıbıdır.

DORIAN : Kök - 2 - 3b - T4 - T5 - 6 - 7b şeklinde oluşturulur. Bunda da dikkat ettiysen üçlü aralığımız ve yedili aralığımız küçük. Dorian üçlü aralık küçük olduğuna göre " minör " bir dizidir. Ancak göreceksin ki , natürel minörden farkı sadece 6'lının büyük olmasıdır. C-D-Eb-F-G-A-Bb sesleri C Dorian modu olacaktır.

PHRYGIAN : Kök - 2b - 3b - T4 - T5 - 6b - 7b şeklinde oluşur. Aslında kısmen Türk müziğinden bildiğin kürdi makamına benzer , çoğu piyasa şarkı bu mod kullanılarak yapılmıştır , özellikle Kıraç - Funda Arar - Haluk Levent ( ve niceleri ) gibi sanatçıların sanırım bu düzende onlarca şarkısı mevcut. Neyse konuya dönelim , fark ettiysen yine bu dizi de minördür zira ? Evet küçük 3'lü ! Bravo ... C-Db-Eb-F-G-Ab-Bb sesleri C Phrygian dizisini meydana getirir. Bu diziyi diğerlerinden farklı kılan en önemli özelliği " küçük 2'li aralık kullanan tek minör dizi " oluşudur. Duyumda bu fark derhal anlaşılabilir.

LYDIAN : Kök - 2 - 3 - #4 - T5 - 6 - 7 aralıklarıyla oluşur. 3'lü bu sefer büyük ve evet Lydian majör bir dizidir , fakat natürel majör ile arasında bir fark var , 4'lü tam aralıkta değil artmış halde. Bu durum aslında Lydian dizisini diğerlerinden ayırıyor çünkü artık 4'lü aralığa sahip başka bir dizi majör modların içerisinde yer almıyor. C-D-E-F#-G-A-B sesleri C Lydian dizisi olacaktır.

MIXOLYDIAN : Kök - 2 - 3 - T4 -T5 - 6 - 7b dizilişidir. Aslında fonksiyonu itirabiyle oldukça önemlidir , fakat biz şimdilik nasıl oluştuğuna ve diğerlerinden farkına göz atalım. Mixolydian majör modalitedeki son majör dizidir. Naturel majör olarak bahsettiğimiz Ioanian ile neredeyse aynı , fakat 7. derecesi büyük değil küçük. Dizinin sadece son derecesinin değiştiğine dikkat ettiğini umuyorum. C-D-E-F-G-A-Bb sesleri C Mixolydian için yeterlidir.

AEOLIAN : Kök - 2 - 3b - T4 - T5 - 6b - 7b aralıkları ile elde edilir. Aeolian " Natürel Minör " olarak bilinir. Diğer iki mod olan Melodik ve Armonik minör için bir temel kabul edebilirsin aslında. Ki bunlardan da az sonra bahsetmiz olacağız. Gelelim örneğimize ; C-D-Eb-F-G-Ab-Bb , C minör dizisidir.

LOCRIAN : Kök - 2b - 3b - T4 - 5b - 6b - 7b aralıkları ile oluşur ve majör modalitenin son dizisidir. Şimdi doğrudan 3'lüye baktın ve minör olduğunu gördün diye varsayıyorum , fakat 2'li de küçük ! E ama ben sana Phrygian'da tek küçük 2'li bunda var demiştim değil mi ? Ee niye böyle oldu o halde ? :) Peki , aslında bunu dememin sebebi Locrian dizisinin kendisiyle alakalı , zira Locrian'da spesifiktir çünkü eksik 5'li aralığı kullanan tek dizidir. ( majör modalitede elbette ) Bu durum her diziyi temsil eden akorların tespitiyle daha da aydınlanacak aslında. Az sonra bakıcaz onlara ama önce hemen şu diziyi de yazıverelim istersen , C-Db-Eb-F-Gb-Ab-Bb şeklinde oluşturuyoruz diziyi. Gelelim Majör modların akor kalitelerine .

Önceki yazılarımda üç sesli akor tipi olan Triad konusunu anladığından emin olmalısın , olduğunu varsayarak şöyle sıralayalım ve baz sesimiz halen C ( yani do )

C Ionian : C Majör C Dorian : C minör C Phrygian: C minör C Lydian : C Majör C Mixolydian : C Majör C Aeolian : C minör C Locrian : C dim ( ya da C minör b5 )